Pratik Sulama Projesi Çizim Aşamaları

Yazar Murat Uzundede

Merhaba, yeni web sayfamızdaki ilk yazımızın hem otomatik sulama sistemleri konusunda bilgisini geliştirmek isteyen, hem de bu konuyu profesyonel olarak öğrenmek isteyen herkes için faydalı olacağına inanıyorum. Bu yazıda başlıktan da anlayacağınız gibi otomatik sulama projesinin nasıl çizileceğini çok fazla detaylara girmeden pratik bir biçimde anlatmaya çalışacağım.

Ancak yine de bütün konuyu bir sayfaya sığdırmak mümkün olmayacağı için bu yazıyı bir dizi halinde sizlere aktarmaya çalışacağım.

SU KAYNAĞI TESPİTİ ve ÖLÇME İŞLEMLERİ

1.1.SU KAYNAKLARININ TESPİTİ
İlk aşama, mevcut su kaynağının tespitidir. Sulama projelerinde suyun temini genellikle aşağıdaki şekillerde olur.

a) Şehir şebeke suyunun doğrudan kullanımı
Genellikle villa bahçeleri, küçük çaplı belediye parkları ,ilave bir basınç ve debi gerektirmeden doğrudan şehir su şebekesini kullanır.

Şebeke suyunun kullanımının çok pahalı olması, Belediye lateral hat çapının dolayısı ile ,su debisinin düşük olması, tesis yapım maliyetini ve günlük sulama operasyon süresini arttıracaktır.

b) Sulama sisteminin projesine uygun, hesaplanan debi ve basınçta, pompa, ve en az bir günlük su rezervini karşılayacak kapasitede depodan oluşan sistem.
Konutların büyük peyzaj alanları , otel ,tatil köyleri, büyük belediye parkları,futbol sahaları, stadyum ve golf sahalarında en çok kullanılan sistemdir.

Depo sulama suyu rezervi, genellikle belediye su şebekesinden temin edilmesinin yanında, sondaj yada depoya yakın yüzey sularından (dere, nehir vs), beslenir. Günümüzde küresel ısınma ile kıtlaşan su kaynaklarımızın korunması için, Ülkemizde yaygın olmamasına rağmen, yağmur alan bölgelerimizde yağmur suyunu, yada şehir arıtma sistemini sulama suyunda kullanmamız üzerinde önemle durulması gereken bir husustur.

c) Sondajın depo olmadan doğrudan kullanılması.
Genellikle tarımsal sulamalarda ve belediye refüj alanlarında sıkça kullanılır.
Burada dikkat edilmesi gereken husus projemizin sondaj verdisine uygun olarak dizayn edilmesi, ve çıkan suyun mutlaka filtreden geçirilmesidir. Sondaj suyunun mevsime göre değişiklik göstermesi ve zamanla kuruma riskleri bu sistemin sakıncalı yönüdür,bunun yanında ,sistemde su deposunun olmaması ciddi bir maliyet kazancıdır.

1.2. ŞEHİR ŞEBEKE HATLARI KULLANIMI :
Şebekeden sulama suyu tedarikinde su, belediye su saatinden sonraki, bahçeye en yakın hattan özel kesme vanası kullanarak alınır. Türkiye gibi ılıman ülkelerde belediyeler evin su tesisat girişini, daha önceleri evin cephesinden dışında görülür halde, su sayacı koyarak yaparlardı.Günümüzde ise yeni bina ve apartmanlarda, su sayaçları bina içine alınmaktadır.

Belediye ana şebekeden su dağıtımını ,müstakil konutlar için ½” veya 3/4”, apartmanlar için 11/2” ölçülerinde lateral hatlar ile yapılır.

Şebeke suyu kullanımı zorunluluksa, projelendirme için ,şebeke hattının debisini ve basıncını bilmemiz lazımdır.
Bunun için aşağıdaki metotları kullanabiliriz

1.2.1 ŞEBEKE BORU ÇAPI TAYİNİ
Bilinmeyen boru çapını belirlemek için, boruya doladığımız ipin boyunu ölçerek borunun ölçüsünü tespit edebiliriz.

ÇELİK, PE ,PPRC BORULAR İÇİN İNÇ OLARAK BORU ÇAPI
İp boyu 63 mm ise	1/2″
İp boyu 79 mm ise	3/4″
İp boyu 101 mm ise	1″
İp boyu 127 mm ise	1 1/4″
İp boyu 157 mm ise	1 1/2″

1.2.2 ŞEBEKE DEBİSİNİ ÖLÇME
İki metot ile şebeke debisini bulabiliriz.

TABLO DEĞERLERİNİ KULLANMA
İnç olarak yukarıda belirlenen borudan gecen suyun debisine aşağıdaki tablodan ulaşılır. Ancak borudaki suyun basıncına ve hızına  göre debinin değişeceği göz önüne alınmalıdır.

1,5-2 m/sn Hızda Maksimum debi
Boru çapı inç	Boru dış çap mm	Çelik Boru	PVC Boru	PE-100 Boru	PEX Boru
1/2″	20 mm	1,2 m3/h	-	1,08 m3/h	1,36 m3/h
3/4″	25 mm	2,4 m3/h	2,16 m3/h	1,90 m3/h	2,5 m3/h
1″	32 mm	3,6 m3/h	3,6 m3/h	4,0 m3/h	4,08 m3/h
1 1/4″	40 mm	6,0 m3/h	7,0 m3/h	6,10 m3/h	-
1 1/2″	50 mm	9,0 m3/h	10,8 m3/h	10,8 m3/h	-
2″	63 mm	15,0 m3/h	17,0 m3/h	15,0 m3/h	-

GERÇEK ÖLÇÜM
En doğru debi değerini aşağıdaki gibi ölçülür.Su kaynağı altına yerleştirilen ölçüsü bilinen bir kap zaman tutularak doldurulur ve bulunan değerler aşağıdaki formüle tatbik ederek m3/h cinsinden debiye ulaşılır.

DEBİ (m3/h) = KABIN HACMİ (lt)  X 3,6 / DOLDURMA ZAMANI  (sn)

1.2.3  ŞEBEKE BASINCINI  ÖLÇME
Şebeke basıncı, armatür önüne takılan bir basınç ölçer (manometre ) ile ölçülmelidir.

Şebekedeki basınç günün belli saatlerinde kullanıma bağlı olarak değişebilir. Ölçümü sulamayı başlatacağımız zamana denk getirmeliyiz. (sulama için en uygun saatler genellikle akşam geç saatler yada sabahın erken saatleridir.)